De weg uit de stikstofimpasse: doelvergunningen en de kracht van technologie

 

De discussie over stikstof in Nederland is vastgelopen in een klassieke tegenstelling: aan de ene kant staan boeren die zich in hun bestaanszekerheid bedreigd voelen, aan de andere kant milieuorganisaties die de natuur willen beschermen tegen verdere aantasting. De impasse lijkt compleet, omdat het debat zich toespitst op de vraag hoeveel veehouderijen moeten krimpen, terwijl er een veel fundamentelere vraag onder ligt: hoe kunnen we slimmer omgaan met de interactie tussen landbouw en natuur?

Hier komt technologie in beeld. Waar agrarisch beleid tot nu toe steunde op modelberekeningen en generieke maatregelen, kunnen we nu een nieuwe weg inslaan: een aanpak gebaseerd op real-time metingen en maatwerk.

 

Doelvergunningen: sturen op uitkomst in plaats van middel

Het huidige stikstofbeleid dwingt boeren in een keurslijf van voorgeschreven technieken. Dit heeft twee nadelen:

1. De focus ligt op middelen, niet op het eindresultaat. Een luchtwasser bijvoorbeeld wordt verplicht gesteld, maar of de totale uitstoot voldoende afneemt, blijft onzeker.
2. Boeren hebben weinig vrijheid om innovatieve of goedkopere oplossingen te kiezen. Een systeem dat werkt in de ene stal, is niet per se de beste oplossing voor een ander bedrijf.

Doelvergunningen bieden een uitweg. In plaats van te dicteren hoe een boer zijn emissies verlaagt, stellen we een duidelijke grens: een maximaal toegestane hoeveelheid stikstofemissie. Hoe een ondernemer dat doel bereikt, is aan hem. Dit stimuleert innovatie en zorgt ervoor dat boeren kunnen kiezen voor methodes die het beste aansluiten bij hun bedrijf.

 

Satellieten en sensoren: meten is weten

Voor doelvergunningen is één ding cruciaal: nauwkeurig meten. En hier hebben we nu de technologie voor. Satellieten zoals TROPOMI meten ammoniakconcentraties in de atmosfeer, terwijl hyperlokale grondstations PPB-nauwkeurige ammoniakmetingen kunnen uitvoeren bij bedrijven en natuurgebieden. Door deze gegevens slim te combineren, ontstaat een systeem waarin we niet langer hoeven te gissen naar de effectiviteit van maatregelen, maar direct kunnen zien wat werkt.

• Satellietmetingen geven het brede beeld: waar bevinden zich de ammoniakbronnen en hoe verspreidt de stikstof zich?
• Grondstations leveren de precisie: hoeveel ammoniak wordt werkelijk uitgestoten en waar slaat het neer?
• Data-analyse maakt gerichte actie mogelijk: bedrijven die hun uitstoot onder controle hebben, krijgen ruimte, terwijl bedrijven met te hoge emissies hun aanpak moeten aanpassen.

 

Uit de impasse: technologie als brug tussen boer en natuur

De stikstofimpasse draait uiteindelijk om vertrouwen. Milieuorganisaties wantrouwen modelberekeningen die lagere emissies claimen, boeren wantrouwen een beleid dat gebaseerd is op generieke regels zonder oog voor individuele inspanningen. Door te werken met objectieve, nauwkeurige metingen kunnen we dit wantrouwen doorbreken.

Bovendien maken doelvergunningen het beleid flexibeler en rechtvaardiger. In plaats van bedrijven te dwingen tot dure maatregelen die mogelijk weinig effect hebben, kunnen we sturen op resultaat in plaats van regels. Bedrijven die slim en efficiënt reduceren, krijgen ruimte. Technologie biedt hiermee niet alleen een uitweg uit de stikstofcrisis, maar ook een nieuwe manier om landbouw en natuur in balans te brengen.

De technologie is er. Nu nog de wil om deze te gebruiken.