Het Stikstofprobleem in Nederland: Depositie versus Emissie

 

In Nederland kampen we al meer dan 50 jaar met een stikstofcrisis. De uitstoot van stikstof is structureel te hoog, waardoor onze natuur ernstig wordt aangetast. Ondanks talloze pogingen en beleidsmaatregelen lukt het maar niet om het probleem structureel aan te pakken. Een belangrijke reden hiervoor ligt in het systeem dat we hanteren: het zogenaamde ‘depositie’-systeem.

 

Het Depositie-systeem: Een Onrechtvaardige Aanpak

Het depositie-systeem meet de hoeveelheid stikstof die daadwerkelijk neerslaat in een natuurgebied. Dit betekent dat een ondernemer niet afgerekend wordt op hoeveel stikstof hij uitstoot, maar op hoeveel daarvan uiteindelijk in kwetsbare natuur terechtkomt. Op het eerste gezicht lijkt dit logisch: het gaat immers om de impact op de natuur. Maar in de praktijk werkt dit systeem averechts.

 

Het probleem met het depositie-systeem is dat ondernemers afhankelijk zijn van factoren buiten hun eigen invloedssfeer:

• Gedrag van anderen: Als een buurman zijn uitstoot niet beperkt, kan dit alsnog leiden tot een te hoge depositie in een natuurgebied.

• Grensoverschrijdende vervuiling: Stikstof die vanuit het buitenland onze natuurgebieden bereikt, wordt eveneens meegerekend.

• Onbetrouwbare meetmethoden: Het systeem maakt gebruik van modellen zoals AERIUS, die vaak onnauwkeurig zijn en leiden tot onzekerheid bij ondernemers.

 

Dit alles zorgt ervoor dat zelfs goedwillende ondernemers, die hun uitstoot proberen te beperken, alsnog worden afgerekend op de totale depositie. Voor veel van hen leidt dit tot moedeloosheid en frustratie.

Het Emissie-systeem: Een Betere Oplossing

Een eerlijker en effectiever alternatief is het emissie-systeem. Bij dit systeem worden ondernemers afgerekend op hun daadwerkelijke uitstoot van stikstof, ongeacht waar deze neerslaat. Dit stimuleert verantwoordelijkheid en innovatie, omdat iedereen direct invloed heeft op zijn eigen resultaten. Het systeem is eenvoudiger, eerlijker en beter controleerbaar.

Toch is het voor veel mensen lastig om het verschil tussen depositie en emissie te begrijpen. Om dit uit te leggen, gebruik ik een analogie die het probleem op een toegankelijke manier illustreert.

 

---

 

De Verkeersanalogie

In een aantal dorpen in Nederland wordt vastgesteld dat er te hard wordt gereden binnen de bebouwde kom. Het gemiddelde van alle snelheden ligt boven de toegestane 50 km/u. Dit zorgt voor onveilige situaties en overlast. De bestuurders besluiten maatregelen te nemen om de snelheid terug te brengen.

Het Depositie-systeem: Gemiddelden Meten

De bestuurders kiezen ervoor om het gemiddelde van alle auto’s die door het dorp rijden jaarlijks te berekenen. Inwoners worden aangespoord om zich aan de maximumsnelheid te houden. In eerste instantie lijkt dit te werken: de gemiddelde snelheid daalt van 60 naar 55 km/u. Maar daarna stagneert de verbetering. Waarom?

• Hardrijders blijven ongestraft: Een aantal dorpsbewoners trekt zich niets aan van de regels en blijft te hard rijden.

• Invloed van buitenaf: Automobilisten uit naburige steden rijden met hoge snelheid door het dorp, waardoor het gemiddelde hoog blijft.

Om het probleem op te lossen, stellen de bestuurders een drastische maatregel voor: alle inwoners moeten hun aantal auto’s halveren. Dit zou het aantal voertuigen en daarmee de overlast verminderen. Maar deze maatregel roept weerstand op.

Het Probleem met Collectieve Straf

Ook de dorpsbewoners die zich altijd netjes aan de maximumsnelheid houden, moeten auto’s inleveren. Zij vinden dit oneerlijk en pleiten voor een betere aanpak: straf degenen die zich niet aan de regels houden. Dit lijkt op het huidige stikstofbeleid: goedwillende ondernemers worden gestraft, terwijl overtreders vaak de dans ontspringen.

Het Emissie-systeem: Directe Verantwoordelijkheid

Het bestuur overweegt een eerlijker systeem: het plaatsen van radarkasten die overtreders direct beboeten. Dit is vergelijkbaar met het emissie-systeem. Alleen de daadwerkelijke overtreders worden aangepakt, wat leidt tot eerlijkere resultaten en meer motivatie om de regels te volgen. Bovendien is het eenvoudiger te controleren.

 

---

 

Conclusie

De huidige stikstofaanpak in Nederland, gebaseerd op depositie, is oneerlijk en ineffectief. Een systeem gebaseerd op emissie biedt een eerlijker alternatief, waarin iedereen verantwoordelijkheid draagt voor zijn eigen bijdrage aan het probleem. Hoewel de overstap naar een emissie-systeem tijd en inspanning vergt, is het een noodzakelijke stap om de stikstofcrisis duurzaam op te lossen.