De PAS-problematiek en de doelvergunning als oplossing

 

De PAS-problematiek: een juridische impasse

Sinds de uitspraak van de Raad van State in 2019 verkeert Nederland in een stikstofcrisis. Het Programma Aanpak Stikstof (PAS), waarmee bedrijven zonder natuurvergunning konden uitbreiden zolang de extra stikstofuitstoot later zou worden gecompenseerd, werd juridisch ongeldig verklaard. Dit betekende dat duizenden bedrijven – voornamelijk in de agrarische sector – hun stikstofemissie niet langer als legaal konden beschouwen. 

De gevolgen waren verstrekkend:

  • PAS-melders (bedrijven die alleen een melding hadden gedaan en geen vergunning hadden) kwamen in onzekerheid over hun voortbestaan.
  • Vergunningverlening stagneerde voor zowel agrarische bedrijven als de bouwsector, omdat er geen juridisch houdbare stikstofruimte beschikbaar was.
  • Handhavingsrisico's ontstonden voor ondernemers die jarenlang binnen de regels hadden geopereerd, maar nu juridisch in overtreding waren.
  • Rechters wijzen natuurvergunningen af omdat zij onvoldoende vertrouwen hebben in de emissiefactoren waarmee in het AERIUS-model wordt gerekend.

Om deze impasse te doorbreken, is de overheid op zoek naar alternatieve manieren om stikstofemissies te reguleren zonder de economische ontwikkeling volledig stil te leggen. Eén van de mogelijkheden is de doelvergunning, een alternatieve vorm van natuurvergunningverlening die meer juridische zekerheid biedt.

Waarom een doelvergunning?

De laatste tijd worden natuurvergunningen door rechters afgewezen, omdat de emissiefactoren waarmee in AERIUS wordt gerekend niet als voldoende betrouwbaar worden beschouwd. De rechter eist harde garanties dat de stikstofuitstoot niet te hoog is.

Een traditionele middelvergunning biedt deze garanties niet. Hierbij moet een veehouder kiezen uit een lijst van technieken met een erkende emissiefactor (bijvoorbeeld een bepaald type luchtwasser of stalvloer). Omdat deze emissiefactoren in de praktijk kunnen afwijken, ziet de rechter dit als onvoldoende zekerheid.

De doelvergunning biedt wél de garantie die de rechter vraagt, omdat deze niet gebaseerd is op theoretische rekenmodellen, maar op daadwerkelijke emissiemetingen en monitoring.

Hoe werkt een doelvergunning?

Bij een doelvergunning wordt niet vastgelegd welke technieken een veehouder moet toepassen, maar alleen hoeveel stikstof hij maximaal mag uitstoten.

  1. Vaststellen van een emissieplafond

    • De veehouder krijgt een vergunning die een maximale stikstofemissie per jaar toestaat.
    • Dit plafond wordt niet afgeleid uit theoretische emissiefactoren, maar moet in de praktijk worden aangetoond via metingen.

  2. Vrijheid in emissiereductie

    • De veehouder mag zelf bepalen welke maatregelen hij neemt om binnen zijn emissieplafond te blijven.
    • Dit kunnen managementmaatregelen zijn (zoals ander voer, minder dieren per stal), maar ook innovaties die nog geen erkende emissiefactor hebben.

  3. Monitoring en naleving

    • In plaats van te vertrouwen op een eenmalige AERIUS-berekening, wordt de werkelijke stikstofuitstoot continu gemonitord.
    • Dit kan door middel van sensoren, periodieke metingen of andere vormen van monitoring.
    • Hierdoor krijgt de rechter de harde garantie dat de uitstoot daadwerkelijk binnen de gestelde grenzen blijft.

Voordelen van de doelvergunning voor PAS-melders

De doelvergunning biedt meerdere voordelen voor bedrijven die vastlopen in de PAS-problematiek:

  • Juridische zekerheid: Doordat de vergunning gebaseerd is op feitelijke emissiemetingen in plaats van theoretische modellen, is deze minder kwetsbaar voor juridische procedures.
  • Meer flexibiliteit: Ondernemers kunnen zelf bepalen hoe ze hun emissies reduceren, wat innovatie stimuleert.
  • Vergroot de kans op vergunningverlening: Omdat monitoring verplicht is, voldoet de vergunning aan de eis van de rechter om harde garanties te bieden.
  • Vermindert de afhankelijkheid van extern salderen: In plaats van dure stikstofruimte te kopen van stoppende bedrijven, kunnen ondernemers binnen hun eigen emissieplafond blijven door efficiënter te werken.

Conclusie

De PAS-uitspraak en de juridische onzekerheid rond AERIUS hebben geleid tot een impasse in de vergunningverlening. De doelvergunning biedt een juridisch houdbaar alternatief, doordat deze niet afhankelijk is van theoretische emissiefactoren, maar gebaseerd is op daadwerkelijke emissiemetingen. Hierdoor voldoet de vergunning aan de eisen van de rechter en wordt een nieuwe weg geopend voor de legalisatie van PAS-melders en andere bedrijven die stikstofuitstoot willen reduceren.

 

Voor informatie over doelvergunningen klik her.